Komisyonculuk ve Simsarlık ( Emlakçılık ) Sözleşmeleri Türk Borçlar Kanununda düzenlenmiştir. T.B.K. 532. Maddesine göre ‘Alım Satım Komisyonculuğu, komisyoncunun ücret karşılığında, kendi adına ve vekalet verenin hesabına kıymetli evrak ve taşınırların alım satımını üstlendiği sözleşmedir.Buradaki önemli nokta Komisyoncu kendi adına , kendi işyeri veya kurduğu geçici tezgahlarda alım satım yapar fakat bu alım satımın tarafı değildir ve alım satım sonuçlarını Komisyoncu üzerinde doğurmaz. Yani komisyoncu taraflara karşı kural olarak borç altına girmez.
Yöremizde özellikle Kiraz Döneminde birtakım kiraz komisyoncuları kendi işyerlerinde ve kendi flamaları altında büyük firmaların hesabına kiraz alımı yapmaktadır. Bu alımları yaparken hesabına alım yaptığı firmaların ödeme fişlerini vermektedirler. Üretici de bu kiraz alımcılarının şahsına güvenerek malını vermektedir. Borçlar Kanunu gereğince Komisyoncu ancak Açıkça Garanti Vermişse Borçtan ve ödemelerden kendi şahsi malvarlığı ile de sorumlu olur. Önceki dönemlerde büyük firma ödeme sıkıntısına düştüğü dönemlerde komisyoncular da evraklarda imzaları olmadığını öne sürerek borcu ödemekten kaçınmış ve icra takiplerine itiraz etmişlerdi. Kemalpaşa Mahkemeleri komisyoncunun şahsına güvenilerek işlem yapıldığının şahitlerle ispatlanması durumunda komisyoncuyu da kendi şahsi malvarlığı ile borçtan sorumlu tuttular ve bu karralar Yargıtay’dan da geçerek Onandı. Tabii ki en garantili olanı hem ana firmanın hem de komisyoncunun imzalı senetlerini almaktır. Yine alım yapan komisyoncular bankalara ödeme talimatı yazmaktadırlar. Fakat bu ödeme talimatları senet yerine geçmemektedir. Herhangi bir icra takibinde itirazla takip durabilmektedir.Komisyoncular kendi işyeri, depo ve taşıma ücretlerini ana firmadan isteyebilirlerse de işçilerinin ücretlerini isteyemezler.Komisyoncular yaptıkları hizmet karşılığı ana firmadan ücret alırlar.
Emlakçılık hükümleri Simsarlık Sözleşmesi adı altında düzenlenmiştir. Emlakçının taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkanının hazırlanmasını veya kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması halinde ücrete hak kazandığı sözleşmedir. Taşınmazlarla ilgili Emlakçılık sözleşmelerinin yazılı yapılması geçerlilik şartıdır. Emlakçı ancak yaptığı faaliyet sonucu sözleşme kurulursa ücrete hak kazanır. Emlakçılık sözleşmelerinin emlakçı açısından teferruatlı hazırlanması gereklidir. Emlakçı sözleşme dışında ev gezdirirken Ev Gösterme Belgesini müşterisine imzalatmalıdır.
Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf) kararları gereğince Asıl Satış Sözleşmesinin kurulması ile emlakçının faaliyeti arasında nedensellik ilişkisi bulunmalıdır. Sözleşmelere belirli bir süre içinde müşteri veya belli dereceye kadar yakınlarının gösterilen gayrımenkullerden birini emlakçı olmaksızın( emlakçıyı atlayarak) satın alması durumunda emlakçılık ücretini ödeyeceği şartı konulduğunda bu şart geçerlidir. Böylece belirli ve uzunca bir süre için emlakçı vasıtasıyla tanışmış olan tarafların emlakçı dışında işlem yapması etkisiz hale getirilir. Yine Ev gösterme Belgesinin düzenlenmiş ve tarafların imzalarının alınmış olması da Emlakçılık ücretini garantilemektedir. Ev gösterme belgesi doldurulurken özellikle müşterinin istediği özelliklerin emlakçılık sözleşmesi ve ev gösterme belgesinde gösterilmesi ve birbirini tutması önemlidir.Teferruatlı gibi gözükse de yüksek rakamlı aracılık işlerinde hukuken korunurluk sağlayan ve alacağın tahsilini sağlayan belgelerdir. Emlakçının masrafları talepte zamanaşımı 5 yıl, ücretleri talepte zamanaşımı 10 yıldır.
Cari Hesap Sözleşmesi ; İki Kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker veya ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin Sözleşmedir. Mutlaka yazılı olmalıdır.Uzun süreli ticari çalışmalarda kullanılan bir yöntemdir. Banka ile müşteri arasındaki Cari Hesap Sözleşmesi süresi ise 3 aydır.
Taraflar hesap devresi Süresini kararlaştırmamışlarsa her takvim yılının son günü hesabın kapanışıdır. Ancak alacak talep edilebilir hale gelmez yenilenmiş sayılır. Önemli olan sözleşmenin süresidir. Sözleşmenin süresi serbestçe kararlaştırılabilir. Sözleşme süresi sonunda alacaklı ve borçlu sıfatı belirli hale gelir ve talep edilebilir hale gelir. Bu süre içinde bir taraf alacaklı hale geçip daha sonra borçlu konuma da gelebilir. Cari Hesap Sözleşmesi sürenin sona ermesi ile belirli bir süre yoksa bir tarafın feshi ihbarıyla sona erebilir. Ayrıca taraflardan birinin alacaklısı hesap bakiyesini haczettirdiği gün hesap kapatılır ve borçlu taraf 15 gün içinde bu haczi kaldırtmazsa diğer taraf cari hesabı sona erdirebilir. Sözleşme sonunda alacaklı çıkan taraf sadece sözleşme sonundaki Bakiyeyi talep veya takip edebilir tüm alacak kalemlerini ayrı ayrı talep veya takibe konu edemez. Cari hesaba ilişkin davaların zamanaşımı süresi 5 yıldır.
YORUMLAR